Prawa autorskie podlegają ochronie bez konieczności spełniania jakichkolwiek formalności czy wymagań. W związku z tym nie muszą być zarejestrowane oraz nie trzeba zastrzegać praw do ich ochrony, tak jak ma to miejsce w przypadku innych przedmiotów ochrony własności intelektualnej: znaków towarowych, wzorów przemysłowych oraz użytkowych. Prawa autorskie przysługują autorowi niezależnie od formy i miejsca publikacji utworu. Rzecz jasna, dochodzenie swoich praw wymagać może pomocy odpowiednich podmiotów i w tego typu usługach specjalizuje się nasza Kancelaria. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż utwory są objęte ochroną od momentu ich powstania. Z tych praw korzystają nie tylko artyści, ale również przedsiębiorcy, którzy skutecznie zabezpieczają w ten sposób swoje dobre imię, markę, prywatność i autorskie pomysły. Jeśli chodzi o czas trwania ochrony praw autorskich, wszystko uzależnione jest od rodzaju tych praw. Prawa autorskie dzielą się na osobiste i majątkowe. Przy czym autorskie prawa osobiste są nieograniczone czasowo - tym samym trwają wiecznie, natomiast autorskie prawa majątkowe, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, wygasają co do zasady z upływem siedemdziesięciu lat od dnia śmierci twórcy. Co trzeba wiedzieć, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy utwór:

wyrażony słowem, symbolem matematycznym, znakiem graficznym (literacki, publicystyczny, naukowy, kartograficzny, program komputerowy);

plastyczny;

fotograficzny;

lutniczy

wzornictwa przemysłowego;

architektoniczny, architektoniczno-urbanistyczny, urbanistyczny;

muzyczny, słowno-muzyczny;

sceniczny, sceniczno-muzyczny, choreograficzny, pantomimiczny;

audiowizualny (wizualny oraz audialny).

Czy należy spełnić jakiekolwiek wymagania ?

Nie, utwór podlega ochronie na gruncie prawa autorskiego od chwili jego ustalenia, nawet jeśli nie został jeszcze ukończony. Samo ustalenie utworu polega na jego uzewnętrznieniu przez autora. Na podstawie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1973 r. (sygn. akt I CR 91/73), utwór staje się przedmiotem prawa autorskiego w momencie, gdy przybierze jakąkolwiek postać o tyle stałą, żeby jego treść i cechy wywoływały efekt artystyczny. Ustalenie utworu może przejawiać się przez publiczne zaśpiewanie piosenki, wystawienie rzeźby w galerii sztuki czy zamieszczenie artykułu przez twórcę w Internecie.

W zakresie autorskich praw osobistych mamy do czynienia z ochroną, która w żaden sposób nie jest ograniczona czasowo, tym samym nie można się jej zrzec ani jej zbyć. W podstawowym jej założeniu są m.in. prawa do autorstwa utworu, możliwość jego anonimowego udostępnienia albo oznaczenia go nazwiskiem czy pseudonimem, zastrzeżenie nienaruszalności jego formy, uczciwego wykorzystania itd. W rozdziale 8 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zostały uregulowane kwestie dotyczące ochrony praw osobistych, jak również naruszenia z udziałem osób trzecich, które w tym zakresie występują. Każdy twórca ma prawo do roszczenia o: Zaniechanie działania, które może prowadzić do naruszenia. Takie żądanie zaniechania ma na celu usunięcie stanu, który stanowi zagrożenie dla praw twórcy. Usunięcie skutków naruszenia, które już zostało dokonane. Wobec tego twórca może żądać od osoby, która dopuściła się naruszenia, aby zrobiła wszystko by usunąć skutki swojego działania. Może to nastąpić przez złożenie publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie. W sytuacji, gdy doszło do naruszenia zawinionego, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub na żądanie twórcy- zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Na wypadek śmierci autora, powyższe roszczenia oraz prawo do wykonywania autorskich praw osobistych, o ile twórca nie wyraził innej woli, przysługują jego małżonkowi, a gdy go nie ma, kolejno zstępnym, rodzicom, rodzeństwu, zstępnym rodzeństwa.

Prawa majątkowe mogą być przedmiotem umów sprzedaży, są zbywalne i mogą być dziedziczone. Bardzo często dotyczące ich klauzule znajdują się w umowach cywilnych i handlowych. Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych w rozdziale 8 zawiera regulacje na temat ochrony autorskich praw majątkowych. Osobie, która posiada prawa majątkowe przysługują następujące roszczenia, gdy jej prawa zostały naruszone przez inny podmiot: Zaniechania naruszenia - oznacza to, że podmiot jest uprawniony do żądania zaniechania od każdej osoby, która narusza jego prawa, Usunięcie skutków naruszenia. Naprawienie wyrządzonej szkody zgodnie z ogólnymi zasadami lub poprzez zapłacenie sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosowanego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne za udzielenie przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, Oddanie uzyskanych korzyści. Oprócz wymienionych powyżej roszczeń, twórca będący osobą uprawnioną może dodatkowo żądać: Jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie. Zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe odpowiedniej sumy pieniężnej na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie jest zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek. W przypadku, gdy sąd uzna roszczenie za zasadne, może podjąć dodatkowe kroki (np. przepadek na rzecz Skarbu Państwa, bezprawnie wytworzonych egzemplarzy utworów).

Skutki naruszania praw twórców

W ustawie o prawie autorskim oprócz majątkowej i niemajątkowej ochrony przewidziano również szereg przepisów karnych, których celem jest zapewnienie szerokiej i skutecznej ochrony praw twórców. Każdy twórca, którego prawa zostaną naruszone ma prawo zgłoszenia sprawy do prokuratury. Wśród naruszeń ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie w błąd co do autorstwa utworu, rozpowszechnianie utworu bez podania nazwiska autora, rozpowszechnianie, utrwalanie lub zwielokrotnianie utworu bez uprawnienia. Za naruszenie praw autorskich grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności maksymalnie do lat 5.

W ustawie o prawie autorskim oprócz majątkowej i niemajątkowej ochrony przewidziano również szereg przepisów karnych, których celem jest zapewnienie szerokiej i skutecznej ochrony praw twórców. Każdy twórca, którego prawa zostaną naruszone ma prawo zgłoszenia sprawy do prokuratury. Wśród naruszeń ustawa przewiduje m.in. wprowadzenie w błąd co do autorstwa utworu, rozpowszechnianie utworu bez podania nazwiska autora, rozpowszechnianie, utrwalanie lub zwielokrotnianie utworu bez uprawnienia. Za naruszenie praw autorskich grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności maksymalnie do lat 5.